Brachyopa scutellaris ROBINEAU-DESVOIDY, 1843

Mielczarek, Łukasz, Żóralski, Robert & Trzciński, Paweł, 2019, Przegląd rodzajów Brachyopa Meigen, 1822 i Hammerschmidtia Schummel, 1834 (Diptera: Syrphidae) w Polsce, Dipteron (Oxford, England) 35 (4), pp. 140-177 : 155-156

Brachyopa scutellaris ROBINEAU-DESVOIDY, 1843

MATERIAŁ: (47 ♂♂, 7 ♀♀). Pobrzeża Południowobałtyckie. Nadmorski PK: Rez. Widowo [ CF17 ], 6 V 2000, 1 ♂, leg. BS, coll. RŻ; Gdynia: ul. Śląska [ CF33 ], 19 V 2010, 1 ♂, leg. JKK, coll. RŻ ( ŻÓRALSKI et KOWALCZYK 2015); Gdynia-Redłowo : Polanka Redłowska [ CF44 ], 26 VI 2011, 1 ♀, leg. JKK, coll. RŻ (ŻÓRALSKI et KOWALCZYK 2017); PK Mierzei Wiślanej: Przebrno [ CF92 ], 5 V 2016, 1 ♂, leg. RŻ, 6 V 2016, 1 ♂, leg. ŁM; PK Mierzei Wiślanej: Krynica Morska , „Wielbłądzi Garb” [ DF02 ], 7 V 2016, 11 ♂♂, leg. ŁM (fot. 5 a), 8 V 2016, 3 ♂♂, 1 ♀, leg. RŻ, 7 V 2016, 3 ♂♂, leg. RŻ; Trójmiejski PK: Reda [ CF25 ], 18 V 2019, 1 ♀, leg. RŻ. Pojezierza Południowobałtyckie. Wielkopolski PN: o.o.ś. Las Mieszany na Morenie , na dębie Quercus [ XT29 ], 5 V 2007, 2 ♂♂, leg. PT; Wielkopolski PN: o.o.ś. Puszczykowskie Góry , na dębie Quercus [ XT29 ], 5 V 2007, 2 ♂♂, leg. PT, 19 V 2007, 1 ♂, leg. PT; Wielkopolski PN: o.o.ś. Puszczykowskie Góry , na buku Fagus [ XT29 ], 8 V 2008, 2 ♂♂, leg. PT, 30 IV 2009, 2 ♂♂, leg. PT, 1 V 2011, 1 ♂, leg. PT; Wielkopolski PN: o.o.ś. Pojniki , na dębie Quercus [ XT29 ], 29 IV 2011, 1 ♂, leg. PT, 3 V 2012, 1 ♂, leg. PT; Rez. Zbocza Płutowskie [ CE20 ], 21 IV 2018, 1 ♂, leg. RŻ; Lisówki ad. Stęszew (otulina Wielkopolskiego PN) [ XT19 ], 19 IV 2019, 1 ♂, leg. PT. Pojezierza Wschodniobałtyckie. Wigierski PN: Cimochowizna [ FE39 ], 16 VI 2017, 1 ♀, leg. ŁM. Niziny Środkowopolskie. Ruda Milicka ad. Milicz [ XT51 ], 3 V 1999, 1 ♀, leg. BS; Teofilów [ DC40 ], 2 V 2012, 1 ♀, leg. R. MAJ, coll. BS; Rez. Modrzewina [ DC84 ], 12 V 2015, 1 ♂, leg. C. BYSTROWSKI. Wyżyna Małopolska. Przedborski PK: Wierzchlas

155

[ DB 25], 20 V 2007 , 1 ♂, leg. BS, coll. ŁM (SOSZYŃSKI et AL. 2008); Sulejowski PK: rez. Lubiaszów, u podstawy pnia dębu Quercus [ DB29 ], 4 VI 2011 , 1 ♂, leg. ŁM; Betlejem ad. Pińczów: Polana Polichno, na dębie Quercus [ DA69 ], 19 V 2019 , 1 ♂, leg. ŁM. Podkarpacie Północne. Kraków: Las Mogilski [ DA34 ], 27 IV 2014, 3 ♂♂, 6 V 2014, 4 ♂♂, 1 ♀, leg. ŁM (fot. 5 b), 18 V 2014, 1 ♂, leg. ŁM.

POZOSTAŁY MATERIAŁ (spoza Polski). Do porównania dostępne były okazy Brachyopa plena COLLIN, 1939 : AUSTRIA: Manhartsberg, [bez daty], 1♂, leg. A. SIEBECK, coll. MiIZ PAN, ex. coll. F. SINTENIS .

ROZMIESZCZENIE. Gatunek notowany z zachodniej i środkowej Europy. Podawany z Danii ( TORP 1994), Francji ( SPEIGHT 1994), Szwajcarii (MAIBACH et AL. 1998), Niemiec (SSYMANK et AL. 1999), Wielkiej Brytanii ( STUBS et FALK 2002), Irlandii ( SPEIGHT 2008), Czech i Słowacji ( MAZÁNEK 2009), Holandii ( REEMER et AL. 2009), Włoch ( SOMMAGGIO 2010), Belgii ( WAKKIE et AL. 2011), Węgier ( TÓTH 2011), Hiszpanii (RICARTE et AL. 2014), Polski ( ŻÓRALSKI et KOWALCZYK 2015) i Portugalii ( ECK 2016).

B. scutellaris należy do najłatwiejszych w identyfikacji gatunków z rodzaju w Europie. Do cech charakterystycznych należą kontrastowo, jasno ubarwione guzy barkowe i guzy zaskrzydłowe oraz bardzo duży dołek czuciowy na trzecim segmencie czułków, przyjmujący kształt nerki. Kształt dołka czuciowego uznawany jest za jedyną cechę umożliwiającą odróżnienie B. scutellaris od B. plena COLLIN, 1939 (SPEIGHT 2017). Do tej pory nie stwierdzono różnic w budowie aparatów genitalnych samców tych taksonów i można przypuszczać, że B. plena jest jedynie tylko formą B. scutellaris (SPEIGHT 2017) . Dotychczas okazy klasyfikowane jako B. plena podawano z środkowej Europy oraz Bałkanów, a w zachodniej części kontynentu jedynie B. scutellaris . U okazów z Polski obserwuje się zmienność kształtu dołka czuciowego, który u jednego okazu odłowionego na Mierzei Wiślanej jest zaokrąglony. Taki osobnik może zostać zaklasyfikowany jako B. plena , jednak porównując go z okazami odłowionymi w tym samym miejscu i czasie nie stwierdzono żadnych innych różnic.

Postacie larwalne stwierdzono na wyciekach soku na jaworze Acer pseudoplatanus , jesionie Fraxinus , wiązie górskim Ulmus glabra oraz w podobnych mikrosiedliskach pod korą olszy Alnus , jesionu Fraxinus i osiki Populus tremula (SPEIGHT 2017) . Larwa opisana przez ROTHERAYA (1996). W Polsce gatunek łowiono u podstawy pni dębów, buka i wiązów. Gatunek stwierdzano również na kwiatach: baldaszkowatych, rzeżuchy Cardamine , derenia Cornus , głogu Crataegus , jabłoni Malus , głogownika Photinia , jeżyny bezkolcowej Rubus fruticosus , jarzębu Sorbus , kaliny koralowej Viburnum opulus (SPEIGHT 2017) .

Jeśli chodzi o doniesienia znane z literatury, to nie udało się zlokalizować w zbiorze MiIZ PAN i zweryfikować okazu dowodowego z Puszczy Białowieskiej: kw. 634 [ FD 73], pułapka Moerickego ( BAŃKOWSKA 1994, 1995, TROJAN et AL. 1994, PISARSKA et SOSZYŃSKI 2001).