Brachyopa obscura THOMPSON et TORP, 1982

Mielczarek, Łukasz, Żóralski, Robert & Trzciński, Paweł, 2019, Przegląd rodzajów Brachyopa Meigen, 1822 i Hammerschmidtia Schummel, 1834 (Diptera: Syrphidae) w Polsce, Dipteron (Oxford, England) 35 (4), pp. 140-177 : 151-152

Brachyopa obscura THOMPSON et TORP, 1982

MATERIAŁ: (35 ♂♂, 7 ♀♀, 1 intersex). Pobrzeża Południowobałtyckie. Nadmorski PK: Rez. Widowo [ CF 17], 6 V 2000, 1 ♀, leg. BS, coll. RŻ; PK Mierzei Wiślanej: Krynica Morska, „Wielbłądzi Garb”, na liściach kwitnącej czeremchy amerykańskiej Prunus serotina [ DF 02], 7 V 2016, 5 ♂♂, leg. ŁM, 8 V 2016, 1 ♂, 1 intersex, leg. RŻ. Pojezierza Południowobałtyckie. „Stolp i. P., Loitz” = Łysomice n. Słupsk [ XA 42], 28 V 1917, 1 ♂, 17 V 1921, 1 ♀, 25 V 1926, 1 ♂, leg. O. KARL, coll. MiIZ PAN ( KARL 1935, jako B. conica ); Poznań: Dębina Poznańska [ XU 30], 20 IV 2014, 1 ♂, leg. PT; Górznieńsko- Lidzbarski PK: Czarny Bryńsk n. Brynicą [ DD 19], 26 IV 2019, 3 ♂♂, 1 ♀, leg. RŻ. Pojezierza Wschodniobałtyckie. Rez. Starożyn [ FE 57], 28 V 1978, 1 ♀, leg. BS, coll. ŁM, 15 VI 1978, 3 ♂♂, leg. BS, coll. ŁM (fot. 4 c, d) (SOSZYŃSKI 1978, 1991 jako B. testacea, SOSZYŃSKI 2007 , KLASA et SOSZYŃSKI 2010), 15 VI 1978, 1 ♀, leg. BS, coll. ŁM, 15 VI 1978, 2 ♂♂, leg. BS (SOSZYŃSKI 1978, 1991 jako B. testacea, SOSZYŃSKI 2007 , KLASA et SOSZYŃSKI 2010), 15 VI 1978, 1 ♂, leg. M. Wanat, coll. BS (SOSZYŃSKI 1978, 1991 jako B. testacea, SOSZYŃSKI 2007 , KLASA et SOSZYŃSKI 2010); Wigierski PN: rez. Walik [ FE 39], 21 IV 1990, 1 ♂, leg. BS, coll. ŁM, 24 V 1990, 1 ♂, leg. BS, coll. ŁM. Niziny Środkowopolskie. Rogów ad. Skierniewice [ DC 24], 6 VI 1977, 1 ♀, leg. BS; Tuszyn ad. Łódź: rez. Molenda [ CC 91], 21 V 1978, 1 ♂, leg. BS ( SOSZYŃSKI 1991, jako B. testacea, SOSZYŃSKI 2007 , KLASA et SOSZYŃSKI 2010); Las Łagiewnicki: Arturówek [ CC 94], 9 V 1988, 8 ♂♂, 1 ♀, leg. JKK, coll. MPUŁ ( SOSZYŃSKI 2007, KLASA et SOSZYŃSKI 2010, SOSZYŃSKI et AL. 2010); Łódź: Łagiewniki [ CC 94], 18 V 1989, 1 ♂, leg. JKK, coll. MPUŁ. Wyżyna Śląsko- Krakowska. Ojcowski PN: Dolina Sąspowska - część środkowa [ DA 16], 12 V 2008, 1 ♂, leg. A. KLASA, coll. OPN ( KLASA et SOSZYŃSKI 2010, 2011); Puszcza Dulowska: Młoszowa [ CA 95], 26 IV 2011, 1 ♂ żółta miska, leg. R. CELADYN, coll. ŁM, 1-2 V 2011, 1 ♂, leg. R. CELADYN, coll. ŁM. Wyżyna Małopolska. Belina ad. Włoszczowa [ DB 33], [bez daty], 1 ♂, leg. ŁM. Zewnętrzne Karpaty Zachodnie. Wierchomla Mała [ DV 87], 1 V 2018, 1 ♂, leg. A. TOFILSKI.

ROZMIESZCZENIE. Rzadki gatunek uznawany za borealno-górski, znany jak dotąd z europejskiej części północnej Rosji (Thompson et Torp 1982), Fenoskandii ( Nielsen 1992, Bartsch 1997, Haarto et Kerppola 2014), Niemiec ( Stuke 2001), Czarnogóry (Vujić et AL. 2001), Polski ( Klasa et Soszyński 2010) i Belgii ( Wakkie et al. 2011).

Jeden z najmniejszych gatunków Brachyopa występujących w Polsce. B. obscura jest bardzo podobna do B. testacea ; gatunki różnią się kształtem aparatów genitalnych samców (THOMPSON et TORP 1982) oraz ubarwieniem ciała. Odwłok B. obscura jest jednobarwny, bez pionowej ciemnej środkowej pręgi na drugim jego segmencie, która występuje u B. testacea ( STEENIS 1998) . Mesonotum jest również znacznie jaśniejsze niż u pozostałych gatunków europejskich. Znane są również różnice w użyłkowaniu skrzydeł ( STUKE 2001). Obserwowano, że osobniki tego gatunku najchętniej siadają na roślinności w odległości 30- 70 cm od pnia drzewa, w odróżnieniu od B. testacea , która zwykła siadać na pniu drzewa, na wysokości od 1 do 2,5 m ( WAKKIE et AL. 2011). Ci sami autorzy sugerują bardzo silne powiązanie B. obscura z topolą osiką Populus tremula . Gatunek podawany był także z pnia gruszy Pyrus ( NIELSEN 2005) .

Rozsiedlenie B. obscura na terenie Europy jest wciąż słabo poznane ze względu na brak rewizji większości dawnych doniesień B. testacea . Pierwsze obserwacje z europejskiej części Rosji i Fenoskandii sugerowały borealny obszar zasięgu tego gatunku, jednakże, jak słusznie

151

zauważył WAKKIE et AL. (2011), jego obecność w Belgii, a wcześniej także w Czarnogórze, południowych Niemczech i w Polsce, ukazują raczej bezpośredni związek rozmieszczenia tego gatunku z naturalnym zasięgiem występowania i skupiskami topoli osiki Populus tremula .

W Polsce gatunek spotykany głównie w najmniej zmienionych, naturalnych lub półnaturalnych enklawach leśnych ze starodrzewem i udziałem topoli, latający lub siedzący nisko na pniach, od ich nasłonecznionej strony. Był też odławiany na liściach kwitnącej czeremchy amerykańskiej Prunus serotina , a także odłowiony został w żółtą miskę.