Brachyopa bicolor (FALLÉN, 1817)

Mielczarek, Łukasz, Żóralski, Robert & Trzciński, Paweł, 2019, Przegląd rodzajów Brachyopa Meigen, 1822 i Hammerschmidtia Schummel, 1834 (Diptera: Syrphidae) w Polsce, Dipteron (Oxford, England) 35 (4), pp. 140-177 : 143-144

Brachyopa bicolor (FALLÉN, 1817)

MATERIAŁ: (99 ♂♂, 26 ♀♀). Pobrzeża Południowobałtyckie. Gdynia-Orłowo: ul. Huzarska, na dębie Quercus [ CF 44], 22 V 2012, 1 ♂, 1 ♀, leg. JKK, coll. RŻ (ŻÓRALSKI et KOWALCZYK 2017); Reda-Pieleszewo: nad rz. Redą, na głogu Crataegus [ CF 25], 12 V 2015, 8 ♂♂, 1 ♀, leg. RŻ, 19 V 2015, 1 ♀, leg. RŻ; Gdynia- Redłowo: las za kortami Arki [ CF 44], 29 IV 2016, 1 ♂, leg. JKK, coll. RŻ (ŻÓRALSKI et KOWALCZYK 2017); PK Mierzei Wiślanej: Przebrno [ CF 92], 5 V 2016, 1 ♂, leg. RŻ; PK Mierzei Wiślanej: Krynica Morska, „Wielbłądzi Garb” [ DF 02], 7 V 2016, 1 ♂, leg. ŁM; Nadmorski PK: Rewa, na topoli Populus [ CF 35], 1 V 2019, 3 ♂♂, 1 ♀, leg. ŁM, 1 V 2019, 3 ♂♂, 2 ♀♀, leg. RŻ. Pojezierza Południowobałtyckie. Toruń – Bielany [ CD 37], 24 V 1972, 1 ♂, leg. J. Buszko, coll. BS ( SZADZIEWSKI 1975); Poznań: Ogród Botaniczny [ XU 20], 26 IV 2007, 4 ♂♂, 24 V 2007, 2 ♂♂, 26 V 2007, 1 ♂, 7 V 2008, 3 ♂♂, 21 V 2008, 1 ♀, 20 IV 2009, 1 ♂, leg. PT (TRZCIŃSKI et AL. 2014); Wielkopolski PN: o.o.ś. Puszczykowskie Góry, na buku Fagus [ XT 29], 5 V 2007, 3 ♂♂, leg. PT, 8 V 2008, 2 ♂♂, leg. PT, 29 V 2008, 1 ♀, leg. PT, 30 IV 2009, 1 ♂, leg. PT, 22 IV 2011, 3 ♂♂, leg. PT; Rogalin: Dęby Rogalińskie [ XT 38], 14 V 2008, 1 ♀, leg. PT; Poznań: Jezioro Rusałka [ XU 20], 21 IV 2011, 3 ♂♂, leg. PT; Wielkopolski PN: o.o.ś. Suche Zbocza, na dębie Quercus [ XT 19], 22 IV 2011, 3 ♂♂, leg. PT; Wielkopolski PN: o.o.ś. Pojniki, na dębie Quercus [ XT 29], 28 IV 2012, 4 ♂♂, leg. PT; Poznań: Dębina Poznańska [ XU 30], 8 V 2015, 1 ♂, leg. PT; Rez. Zbocza Płutowskie [ CE 20], 21 IV 2018, 1 ♂, leg. ŁM; Górznieńsko- Lidzbarski PK: Czarny Bryńsk n. Brynicą [ DD 19], 26 IV 2019, 17 ♂♂, leg. RŻ. Pojezierza Wschodniobałtyckie. Wigierski PN: Gawarzec [ FE 38], 26 V 2016, 1 ♂, leg. ŁM (ŻÓRALSKI et AL. 2016). Niziny Środkowopolskie. Łódź: Łagiewniki [ CC 94], 11 V 1985, 1 ♂, leg. BS (KOWALCZYK et AL. 1998, KOWALCZYK et MAJECKI 2002); Grotniki ad. Zgierz [ CC 85], 18 V 1986, 1 ♀, leg. BS, 24 V 1986, 1 ♂, leg. BS; Spalski PK: Konewka [ DC 41], 14 V 1988, 1 ♀, leg. BS; Wrocław- Świniary [ XS 37], 2 VI 1994, 1 ♀, leg. M. Wanat, coll. BS; Antonin [ XT 91], 12 V 1998, 1 ♂, leg. T. PAWLIKOWSKI, coll. ŁM; Ruda Milicka ad. Milicz, na kasztanowcu Aesculus [ XT 51], 30 IV 2000, 1 ♂, leg. M. WANAT, coll. PT, 3 V 2002, 1 ♂, leg. M. WANAT, coll. BS, 30 IV 2000, 8 ♂♂, 5 ♀♀, leg. M. WANAT, coll. BS; Ruda Milicka ad. Milicz [ XT 51], 3 V 2002, 1 ♀, leg. M. WANAT, coll. BS; Smardzewice [ DC 30], 14 V 2007, 1 ♂, leg. Z. MOCARSKI, 26 V 2008, 1 ♂, leg. Z. MOCARSKI; Rez. Jodły Łaskie [ CC 61], 18 V 2013, 1 ♂, leg. BS; Malinowo ad. Działdowo [ DE 40], 2 V 2016, 1 ♂, leg. RŻ. Sudety z Przedgórzem Sudeckim. Henryków ad. Strzelin [ XS 41], 6 V 1986, 1 ♂, leg. BS. Wyżyna Śląsko- Krakowska. Ojcowski PN: Dolina Sąspowska [ DA 16], 21 V 2004, 1 ♂, leg. A. KLASA, coll. OPN ( KLASA et SOSZYŃSKI 2011). Wyżyna Małopolska. Pawęzów ad. Włoszczowa, na dębie Quercus [ DB 32], 31 V 2008, 2 ♂♂, leg. ŁM; Wałkonowy Dolne [ DB 22], 8 V 2011, 1 ♂, leg. C. NOWAK, coll. ŁM; Spalski PK: Ceteń [ DC 50], 20 V 2012, 1 ♀, leg. ŁM; Zakrzów ad. Włoszczowa, na dębie Quercus [ DB 32], 1 V 2018, 1 ♂, leg. ŁM (fot. 3 a); Betlejem ad. Pińczów: Polana Polichno, na dębie Quercus [ DA 69], 19 V 2019, 2 ♂♂, leg. ŁM. Wyżyna Wołyńsko- Podolska. Gródek nad Bugiem [ GB 03], 1 V 2010, 1 ♀, leg. ŁM. Podkarpacie Północne. Kraków: Las Mogilski [ DA 34], 19 V 2011, 1 ♀, leg. ŁM, 27 IV 2014, 1 ♀ (fot. 3 a), leg. ŁM, 6 V 2014, 1 ♂, 2 ♀♀, leg. ŁM, 13 V 2014, 1 ♀, leg. ŁM. Zewnętrzne Karpaty Zachodnie. Podegrodzie: Ogród ( VI) [ DV 79], 24 V 1865, 1 ♀, leg. W. GRZEGORZEK, coll. ISEZ PAN Kraków; Wierchomla Mała [ DV 87], 1 V 2018, 4 ♂♂, leg. A. TOFILSKI.

143

Pozostały materiał. “Scholz” (bez daty i lokalizacji), 1 ♂, coll BS. WĘGRY. Kisgyőr, na dębie Quercus [ DU71 ], 30 IV 2012, 1 ♂, leg. ŁM .

ROZMIESZCZENIE. Zachodnia Palearktyka: Polska ( SZADZIEWSKI 1975), południowa Norwegia ( NIELSEN 1992), Dania ( TORP 1994), Francja ( SPEIGHT 1996), Wielka Brytania ( STUBBS et FALK 2002), Niemcy ( DOCZKAL et DZIOCK 2004), Rumunia ( STĂNESCU et PÂRVU 2005), Czechy i Słowacja ( MAZÁNEK 2009), Szwecja, Kaukaz, Kirgistan, była Jugosławia, Rosja (BARTSCH et AL. 2009), Holandia ( REEMER et AL. 2009), Belgia ( WAKKIE et AL. 2011), Węgry ( TÓTH 2011) oraz Litwa ( LUTOVINOVAS 2012).

Jest to jeden z gatunków o szarym kolorze tułowia i brązowym odwłoku, od czego wywodzi się jego nazwa “bicolor”. Jego cechą charakterystyczną jest bardzo słabo zaznaczony szew notopleuralny, brak widocznego owłosienia wici czułków oraz duży i okrągły dołek czuciowy na trzecim segmencie czułka. Ponadto charakterystyczny jest płat jasnego opylenia w przedniej części tarczki (scutellum). W odróżnieniu od B. maculipennis nie posiada wyraźnych plam na skrzydłach, choć zdarzają się osobniki z delikatnie zarysowanym przyciemnieniem na złączeniu żyłek. Uda u B. bicolor są silnie zgrubiałe.

Larwa tego gatunku została po raz pierwszy opisana przez ROTHERAYA (1991). Podobnie jak u większości gatunków Brachyopa , larwy mogą zasiedlać wiele gatunków drzew: buk Fagus i dąb Quercus ( ROTHERAY 1994) , topolę białą Populus alba ( NIELSEN 1992) , wiąz Ulmus i jodłę Abies (KRIVOSHEINA 2005) , a także gruszę Pyrus ( NIELSEN 2005) . W Polsce ten gatunek odławiany był głównie na dębach, bukach, topolach balsamicznych Populus simonii i topolach białych P. alba , szczególnie w miejscach zasiedlonych przez trociniarkę czerwicę Cossus cossus , na kasztanowcu Aesculus oraz na kwiatach głogu Crataegus .

Ponadto z literatury znane są dwa historyczne doniesienia o tym gatunku z Polski: Szczecinek = „Neustettin Klw.” [ XV 15], 1 ♂, 5 VI 1898 ( RIEDEL 1899, SPEISER 1900, SCHROEDER 1911, KARL 1935) oraz Dusznik-Zdrój = „Reinerz” [ WR 98], 2 ♂♂ ( RIEDEL 1930).