Tolmerus atricapillus (Fallén, 1814)

Żóralski, Robert, Kowalczyk, Jan Krzysztof, Marynkiewicz, Zuzanna, Spychalski, Wojciech & Giłka, Wojciech, 2021, Łowikowate (Diptera: Asilidae) wschodniego Pomorza Polski / Robber flies (Diptera: Asilidae) of the east of Pomerania (Poland), Dipteron (Oxford, England) 37 (4), pp. 436-473 : 451-452

Tolmerus atricapillus (Fallén, 1814) - rojber czarniawy * ( Ryc. 6c)

MATERIAŁ - 114 osobników. Gdynia, Klub Tenisowy (dawniej Stadion) Arka [CF44], 11 IX 1996, 1 ♂, leg. JKK, coll. MPUŁ ; 18 VIII 2013, 1 ♂, leg. JKK; 30 VIII 2013, 1 ♂, leg. JKK. Trójmiejski PK, Polana Krykulec [CF34] , 1 VIII 2003, 1 ♂, leg. JKK, coll. MPUŁ . Trójmiejski PK, Polana Bernadowo [CF33], 7 VIII 2003, 1 ♂, leg. JKK, coll. MPUŁ ; 13 VIII 2018, 1 ♂, leg. JKK. Trójmiejski PK, Dol. Samborowo [CF42] , 12 VIII 2004, 1 ♂, leg. JKK, coll. MPUŁ ; 28 VII 2021, 1 ♂, leg. WS. Nadmorski PK, rez. Piaśnickie Łąki [CF17] , 25-30 VII 2006, 1 ♂, leg. MS. PK Mierzeja Wiślana, Kąty Rybackie [CF82] , 1 VIII 2008, 3 ♂♂, leg. MS; 6 VIII 2009, 1 ♀, leg. MS; 21 VII 2013, 1 ♂, 1 ♀, leg. MS. Rez. Mewia Łacha [CF62] , 5 VIII 2009, 1 ♂, 1 ♀, leg. MS; 9 VIII 2010, 1 ♀, leg. MS; 11 VIII 2010, 2 ♂♂, 1 ♀, leg. MS; 4 VIII 2011, 1 ♂, leg. MS. Gdynia, rez. Kępa Redłowska [CF44] , 21 IX 2009, 1 ♀, leg. JKK. Rez. Ujście Nogatu [CF81] , 3-8 VIII 2010, 2 ♀♀, leg. MS. Gdynia, ul. Śląska [CF44] , 6 VIII 2010, 1 ♂, leg. JKK; 28 VIII 2010, 1 ♂, leg. JKK. Gdynia- Dąbrowa, uż. ekol. [CF33], 10 VIII 2010, 1 ♂, leg. JKK. PK Mierzeja Wiślana, Przebrno [CF82] , 11 VIII 2010, 1 ♂, leg. MS; 7 VIII 2011, 1 ♂, leg. MS; 12 VIII 2014, 2 ♂♂, leg. MS. Gdynia, Jez. Kackie, uż. ekol. [CF33], 7 IX 2010, 1 ♂, leg. JKK. Kępa Oksywska, Kazimierz k. Reda [CF35] , 8 IX 2010, 1 ♂, leg. RZ; 1 IX 2018, 1 ♂, leg. RZ; 11 X 2020, 1 ♂, leg. RZ. Gdynia- Orłowo: nad rz. Kaczą [CF44] , 17 VIII 2011, 1 ♂, leg. JKK. Trójmiejski PK, Reszki , nieużytki [CF24] , 29 VIII 2012, 1 ♂, leg. JKK. Nadmorski PK, Dębki [CF17] , 15 VIII 2016, 2 ♀♀, leg. RZ. Trójmiejski PK, rez. Łęg nad Swelinią [CF43] , 2 VIII 2017, 1 ♀, leg. RZ; 24 IX 2017, 1 ♂, leg. JKK; 11 VIII 2018, 1 ♂, leg. RZ. Gdańsk, ul. Kwietna n. Potokiem Oliwskim [CF43] , 4 VIII 2017, 1 ♂, 1 ♀, leg. RZ. Wdzydzki PK, polana k. Słupinka [XV89] , 8 VIII 2018, 2 ♂♂, 2 ♀♀, leg. ZM. Nadmorski PK, Mrzezino nad rz. Redą [CF35] , 3 IX 2018, 1 ♂, leg. RZ. Wyspa Sobieszewska, Gdańsk- Świbno [CF62] , 4 VIII-16 IX 2019, 8 ♂♂, 8 ♀♀, leg. ZM. Nadmorski PK, Rzucewo [CF36] , 11 VIII 2019, 2 ♂♂, leg. RZ. Puszcza Darżlubska , Reda [CF25] , 22 IX 2019, 1 ♀, leg. RZ. Niesiołowice [XA81] , 3 VII 2021, 1 ♂, leg. WG; 1 VIII 2021, 2 ♂♂, leg. WG; 2 VIII 2021, 2 ♂♂, 1 ♀, leg. WG; 15 VIII 2021, 1 ♂, leg. WG; 17 VIII 2021, 4 ♂♂, leg. WG; 30 VIII 2021, 6 ♂♂, 1 ♀, leg. WG; 1 IX 2021, 1 ♂, 1 ♀, leg. WG; 15 IX 2021, 6 ♂♂, 1 ♀, leg. WG. Ogonki , wyręb [XA80] , 28 VII 2021, 1 ♂, 1 ♀, leg. WG. Bory Tucholskie, Smętowo Graniczne , na granicy wyrębu [CE45] , 2 VIII 2021, 1 ♀, leg. WS. Pustka , polana [XA80] , 10 VIII 2021, 2 ♂♂, 1 ♀, leg. WG. Bąkowo k. Gdańska [CF31] , 22 VIII 2021, 2 ♀♀, leg. MZ . Gostomie, wyręb [XA80], 1 IX 2021, 4 ♂♂, leg. WG; 5 IX 2021, 1 ♂, 1 ♀, leg. WG; 8 IX 2021, 1 ♂, leg. WG. Kopytkowo , park [CE45] , 6 IX 2021, 1 ♂, 1 ♀, leg. WS; 17 IX 2021, 1 ♂, leg. WS.

Jest to najczęściej obserwowany gatunek Asilidae na wschodnim Pomorzu - obecnie odnotowany na co trzecim stanowisku - na 31 stanowiskach łącznie zebrano 114 okazów, tj. niemal 15% zbadanych Asilidae ( Tab. 1, Ryc. 13). Imagines posiadają nieco rozjaśnione nogi, ale bez wyraźnych czarnych obrączek na goleniach. Ostatni sternit odwłoka samców wyposażony jest w charakterystycznie wydłużony i rozwidlony na szczycie przydatek

451

przypominający “jaskółczy ogon”. Tolmerus atricapillus pojawiał się od lipca, najczęściej w sierpniu i wrześniu; pojedyncze okazy obserwowane w połowie października zamykały sezon pojawu imagines Asilidae na badanym obszarze. Ze wschodniego Pomorza podawany był wcześniej z Gdańska- Oliwy ( Czwalina 1893), plaży na południowy wschód od Helu ( Enderlein 1908), Borów Tucholskich ( Rübsaamen 1901; Banaszak i in. 2002), znad Mirachowskiej Strugi (Ciechanowski i in. 2004b), Stegny oraz Gdańska Górek Wschodnich ( Kaczorowska 2008). Proponowana polska nazwa rodzajowa “rojber” podkreśla obserwowane zachowania imagines - w ciepłe dni aktywnie i masowo “łobuzują”, bywają też kanibalami w relacji samiec-samica lub odwrotnie.